«Άνδρες χωρίς δουλειά: Η αόρατη κρίση της Αμερικής».

26,7%! Η Ελλάδα, πρωταθλήτρια στη γηραιά ήπειρο

Σιωπηρή καταστροφή οι απόντες (από την εργασία) άντρες!

Το βιβλίο από τον Αμερικανό πολιτικό οι­κονομολόγο Νίκολας Έμπερσταντ κυκλοφόρη­σε τον Σεπτέμβριο, επιχειρώντας να περιγράφει ένα πραγματικό πρόβλη­μα που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες από την εποχή της οικονομικής κρίσης του 2008.

Πρόκειται για την ανεργία των ανδρών της πιο παραγωγικής ηλικίας, δηλαδή 24-54 χρόνων, που παραμένει -σύμφω­να με κάποιους υπολογισμούς- στο 32%! Ακόμη και με πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις τουλάχιστον ένας στους έξι άνδρες αυτής της ηλικίας δεν εργά­ζεται ή -κάτι ακόμη πιο ανησυχητικό- δεν ανα­ζητά εργασία. 

Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα που έκαναν τον Ιούνιο οι οι­κονομικοί σύμβουλοι του Λευκού Οίκου, τα μόνα άλλα κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ με χαμηλότερα ποσο­στά ανδρικής συμμετοχής στην αγορά εργασίας είναι το Ισρα­ήλ και η -πληγείσα από την παρατεταμένη οικονομική κρίση του ευρωπαϊκού Νότου- Ιταλία. «Βαρύ κοινωνι­κό πρόβλημα», «σιωπη­ρή καταστροφή», οι «απόντες άνδρες» είναι μερικοί από τους όρους που έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν το πρόβλημα. 

Το «έλλειμμα ανδρικής εργασίας» το 2015 υπο­λογιζόταν σε 10.000.000, ποσοστό διπλάσιο από το αντίστοιχο της δεκαετίας του 70. Όσο για το «προ­φίλ» τους; Είναι κατά βά­ση άτομα χαμηλότερης εκπαίδευσης, συνήθως ανύπανδροι και σε μεγάλο ποσοστό Αφροαμερικανοί. Στα Απαλάχια Όρη και βορειότερα, στη Ραστ Μπελτ, από το Ιλινόις ως την Πενσιλβανία, αλλά και στον λεγόμενο «βα­θύ Νότο» (τις Πολιτείες από τη Λουιζιάνα ως τη Βόρεια Καρολίνα), ο «απών» ανδρικός πληθυσμός αγγίζει ακόμη και το 40% του συνόλου. Οι άνδρες χωρίς δουλειά πιθανώς αναζητούν εργασία, βρίσκονται οε κοινωνικό πρόγραμμα στήριξης ατό­μων με αναπηρία, έχουν μόλις αποφυλακιστεί και αντιμετωπίζουν περιθω­ριοποίηση και κοινωνική προκατάληψη.

Σε πολλές περιπτώσεις έχουν σταματήσει να ψά­χνουν διέξοδο, περνούν τη μέρα τους μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή, παρακολουθώντας ταινίες και παίζοντας βιντεοπαιχνίδια, ή -σπανιότερα- φροντίζουν τα παιδιά τους, όταν αυ­τά υπάρχουν. Σε συντρι­πτικό βαθμό τούς συντη­ρούν οι σύζυγοί τους ή η ευρύτερη οικογένεια. Κά­ποιοι αναλυτές αποδίδουν το πρόβλημα οε οικονομικούς παράγοντες, άλ­λοι μιλούν για ψυχολογικές και κοινωνικές συνθήκες, παραλληλίζοντας το πρόβλημα με το «δικό» μας φαινόμενο των ανώ­ριμων ενήλικων ανδρών, που παραμένουν εξαρτημένοι από την οικογένεια -και την έντονη μητρική φιγούρα του ευρωπαϊκού Νότου- και ουσιαστικά «κοινωνικά ευνουχισμέ­νοι» ως τα τριάντα και τα σαράντα χρόνια τους, ακό­μη και αργότερα.

Πόσο μοιάζει η «αόρατη κρίση» των Αμερικανών με τη νοτιοευρωπαϊκή κρί­ση της ανδρικής ανεργίας; Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η καταγεγραμμένη ανδρι­κή ανεργία στην Ελλάδα έφτασε το 22,6% το 2014, σε σχέση με το 4,9% το 1991. Στη νέα εργασία του, που δημοσιεύεται αυ­τή την εβδομάδα, ο Άλαν Κρούγκερ, οικονομολόγος του Πρίνστον και επικεφαλής των οικονομικών συμβούλων του Λευκού Οίκου επί Ομπάμα, αποδί­δει σε μεγάλο βαθμό την ανδρική απουσία σε προ­βλήματα υγείας· ίσως μία έμμεση νύξη για την ανά­γκη ακόμη μεγαλύτερης επέκτασης της κάλυψης που παρέχει το υγειονο­μικό σύστημα και η υγει­ονομική μεταρρύθμιση του Ομπάμα (το λεγόμενο Affordable Care Act).

Ουσιαστικά το πρό­βλημα ερμηνεύεται κατά το δοκούν από την πολιτι­κή ατζέντα Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων, με τους πρώτους να ρίχνουν την ευθύνη στην αποβιομηχανοποίηση της αμερικανικής κοινωνίας και στίς μαζικές φυλακίσεις, και τους δεύτερους να κα­τηγορούν τα κοινωνικά προγράμματα και τη φο­ρολογική πολιτική, επειδή υποθάλπουν αντικίνη­τρα για εργασία.

Μόλις 13%

Το μόνο βέβαιο είναι πως, ενώ το 1954 οι τομείς των κατασκευών και της βιομηχανίας απασχολούσαν το 40% της ανδρικής εργασίας, πλέον -ειδικά μά­λιστα μετά την κρίση στον κατασκευαστικό τομέα και το σκάσιμο της «φούσκας» των στεγαστικών δανείων- οι τομείς αυτοί απασχο­λούν μόλις το 13% των ερ­γαζόμενων ανδρών.

Παράλληλα, σε βάθος χρόνου ο ιδιωτικός τομέας φαίνεται πως επιδιώκει να καλύψει όλο και περισσό­τερο θέσεις εργασίας στις οποίες παραδοσιακά απα­σχολούνταν γυναίκες. Ενδεικτικά, τα τέσσερα επαγγέλματα που αναμέ­νεται να έχουν τη μεγα­λύτερη ζήτηση εντός της δεκαετίας είναι οι βοηθοί καθημερινής φροντίδας παιδιών και αρωγής ηλικι­ωμένων, οι γραμματείς ια­τρικών επαγγελμάτων και οι σύμβουλοι μάρκετινγκ. Σύμφωνα μάλιστα με τον καθηγητή Οικονομι­κών του Χάρβαρντ Λόρενς Κατζ, «ένα μέρος της μείωσης της απασχόλησης στους νεαρούς άνδρες οφείλεται σε μία αναντιστοιχία ανάμεσα στις επιδιώξεις τους και σε θέματα (εργασιακής) ταυτότητας».

26,7%! Η Ελλάδα, πρωταθλήτρια στη γηραιά ήπειρο

Ο όρος Ν.Ε.Ε.Τ. [Not in Education, Employment or Training] έγινε γνωστός τα πρώτα χρόνια μετά την οικο­νομική κρίση του 2008. Αναφερόταν στους νέους εκείνους, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, που δεν εργάζονταν ούτε σπούδαζαν ή λάμβαναν κάποιου είδους εργασιακή κατάρτιση. Μία απομονωμένη γενιά ανθρώπων μικρότε­ρων των 30 χρόνων, οι οποίοι ουσιαστικά κάθονταν στο σπίτι άεργοι, χωρίς έμπρακτο ενδιαφέρον για οποιαδή­ποτε συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Σήμερα τα στοι­χεία δείχνουν πως ο αριθμός των Ν.Ε.Ε.T. μειώνεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όχι όμως και στην Ευρώπη. 

Η Ελλάδα μάλιστα φαίνεται πως έρχεται πρώτη στις σχετικές μετρήσεις, με το καταγεγραμμένο 26,7% των νέων μέχρι 29 ετών να εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία το 2014 (τα πραγματικά ποσοστά θεωρούνται πολύ υψη­λότερα). Ακολουθεί η Ιταλία με 26,2%, ενώ σταθερά παραμένουν τα ποσοστά στη Γαλλία, μεταξύ 12,8% και 15,1% από το 2000 έως το 2014. Μία σημαντική διαφορά σε αυ­τή την ομάδα είναι πως αποτελείται κυρίως από νεαρές γυναίκες (ποσοστό 55%) και λιγότερο από άνδρες (45%).

Οι αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας πως, αν δεν αλλάξουν οι πολιτικές απασχόλησης, τα μοντέλα εκπαίδευσης, ακόμη και η βαθύτερη δομή της οικονομίας, οι οικονομικά ανενεργοί νέοι δεν θα αποκτήσουν σημαντικά εργασιακά προσόντα και δεν θα απορροφηθούν ποτέ στην οικονομία. Δεν αποκλείε­ται μάλιστα σε μερικά χρόνια να τροφοδοτήσουν την αυξανόμενη ομάδα των ώριμων ανδρών-και γυναικών-χω­ρίς εργασία, χωρίς συμμετοχή και -κυρίως- χωρίς καλύ­τερη προοπτική για το μέλλον.

Μυρτώ Μπούτση

Εφημερίδα «Κυριακάτικη Δημοκρατία», 27 Νοεμβρίου 2016, σελίδα 36.