το ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΟ στη LIVE-PEDIA.GR

Πληθυσμός: 3044 κάτοικοι (Απογραφή 2001)
Έκταση: 29401 km²
- Το Παναιτώλιον ή Παναιτώλιο, είναι Δημοτικό Διαμέρισμα στο Δήμο Θεστιέων, του νομού Αιτωλοακαρνανίας μαζί με τη Νέα Αβώρανη, το Καινούργιο και τα Προσήλια. Βρίσκεται μόλις 5 χιλιόμετρα πριν από το Αγρίνιο και είναι σχεδόν ενωμένο με αυτό. Συνορεύει με το Καινούργιο, την εθνική οδό Αντίρριου-Ιωαννίνων, τη Νέα Αβώρανη και τη λίμνη Τριχωνίδα, κοντά στις υπόρειες του Παναιτωλικού όρους.
Ο εύφορος κάμπος του, τελειώνει στις καλαμιές της λίμνης Τριχωνίδας. Βασικά προϊόντα της κωμοπόλεως είναι οι ελιές, το καλαμπόκι και το τριφύλλι. Με τα καλοχτισμένα πέτρινα σπίτια του δεσπόζει στην περιοχή της Τριχωνίδας, στις παρυφές της οποίας βρίσκονται και τα Αμπάρια, γνωστά για την πανίδα, τη χλωρίδα και τον ακατάπαυστο φλοίσβο τους.
-Ιστορία
Στην ηλεκτρονική εφημερίδα του Αγρινίου "Νέα Εποχή" ο Αθανάσιος Παλιούρας διηγείται :
"Ανατολικά και νότια του Βραχωριού απλώνεται η ακραία συνοικία, που όλοι την ονομάζουν Ντούτσαγα. Ο παππούς μου, ο μπάρμπα-Ζάχος ο Κάππας, που έφτασε τα εκατό και μας αποχαιρέτησε όρθιος μια Μεγάλη Παρασκευή του 1961, έλεγε πως, καθώς θυμόταν από τους παλιότερους που το κουβέντιαζαν, όταν αυτός ήταν παιδί - δηλαδή εκεί γύρω στα 1880 - όλοι ήξεραν για τον Ντουτς - αγά.
Αυτός ο Τούρκος αγάς εξουσίαζε την περιοχή μας ως την ώρα που επαναστάτησαν οι Βραχωρίτες - μια άλλη ηρωική ιστορία αυτή - δηλαδή ως τις 11 Ιουνίου 1821. Ήταν ο Ντουτς αγάς γαμπρός του Μουσταφά - πασά, που είχε στην κατοχή του όλη την παραλίμνια περιοχή και μέχρι τον Αϊ Γιάννη τον Ριγανά. Αυτό το μεγάλο και πλούσιο προάστιο του Αγρινίου, το Παναιτώλιο σήμερα, οι παλιότεροι το ξέρουν το μισό σαν Μουσταφούλι και το άλλο μισό σαν Χαλίκι. Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι κι εγώ πως κάθε Σαββατοκύριακο ερχόταν το νερό από το ποτάμι της Ερημίτσας και ποτιζόταν η Ρουπακιά.
Ήταν, έλεγαν, μέσα στη συμφωνία της προίκας που έδωσε ο Μουσταφά - πασάς στον Ντουτς - αγά. Τουρκικό εθιμικό δίκαιο που έμεινε ως σήμερα ισχυρό και παντοδύναμο, πάνω από οποιαδήποτε νεότερη ρύθμιση".

Livepedia η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια.