Στηβ Λάλας: Ζωή σαν ταινία

«Ζω στην Ελλάδα με αμερικανικούς νόμους»
Άνεργος και ξεχασμένος στην Καβαλά, εγκαταλειμμένος από την Πολιτεία ζει ο άνθρωπος που θυσίασε τη ζωή του για να βοηθήσει την πατρίδα του. Ο κ. Στηβ Λάλας, ο άνθρωπος που έμεινε 14 χρόνια φυλακή όταν συνελήφθη από τους Αμερικανούς για κατασκοπεία υπέρ της Ελλάδας, 17 μήνες μετά την επιστροφή του από τις ΗΠΑ στη χώρα μας, προσπαθεί μόνος του να σταθεί στα πόδια του, αφού όλοι ξέχασαν τόσο τον ίδιο όσο και τις υπηρεσίες που προσέφερε στη «μητέρα Ελλάδα», όπως ο ίδιος συνηθίζει να αποκαλεί την πατρίδα.

ΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΩΠΟΤΑ, ΑΡΙΑΣ ΚΑΛΥΒΑ
Για πολλά χρόνια σχεδόν όλη η μυστική διπλωματία της Ελλάδας στηριζόταν πάνω του. Κι όμως, 17 μήνες μετά την επιστροφή στην αγαπημένη του πατρίδα, ο κατάσκοπος που πέρασε 14 χρόνια στις αμερικανικές φυλακές παραμένει εγκαταλειμμένος.
Μόνο σε ταινίες συναντά κανείς περιπτώσεις ανάλογες με αυτή του κ. Στηβ (Σταύρου) Λάλα. Ο μικροκαμωμένος Ελληνομερικανός με τη μικρασιατική καταγωγή γεννήθηκε το 1953 στο Ντόβερ του Νιου Χαμσάιρ και κατετάγη στον αμερικανικό στρατό με τον βαθμό του λοχία.
Όταν υπηρετούσε στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη, το 1977, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με Έλληνες πράκτορες οι οποίοι του πρότειναν να βοηθήσει την Ελλάδα διαρρέοντας απόρρητα έγγραφα υψίστης εθνική» σημασίας - και αυτός δέχτηκε.
Οι πληροφορίες λένε ότι από τη Σμύρνη κατάφερε να διαρρεύσουν περισσότερα από 50 έγγραφα, ενώ όταν το 1990 τοποθετήθηκε στη μονάδα επικοινωνίας προγραμμάτων στην αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας, έκανε το ίδιο με εκατοντάδες έγγραφα.
Όπως λένε άνθρωποι που γνωρίζουν λεπτομέρειες από τον καυτό φάκελο, σχεδόν όλη η μυστική διπλωματία της Ελλάδας στηριζόταν πάνω στον συγκεκριμένο άνθρωπο. Όμως το 1993 συνέβη κάτι που αποδείχτηκε μοιραίο. Το ελληνικό υπουργείο Εσωτερικών διέθετε μία πληροφορία για την υπόθεση των Σκοπίων που μόνο ελάχιστοι Αμερικανοί γνώριζαν.
Οι ΗΠΑ κατάλαβαν ότι κάτι τρέχει και έστειλαν κλιμάκιο στην Ελλάδα για να ξεκαθαρίσει την κατάσταση. Οι «μυστικοί» έστησαν κάμερες στην πρεσβεία και εντόπισαν τις κινήσεις του κ. Λάλα. Στα τέλη Απριλίου, ενημερώθηκε πως πρέπει να μεταβεί στη Βιρτζίνια για ένα θέμα τρομοκρατίας όμως μόλις πάτησε το πόδι του στην Αμερική συνελήφθη και σιδηροδέσμιος οδηγήθηκε στη φυλακή.
Το δικαστήριο απεφάνθη πως έπρεπε να τιμωρηθεί με 14 χρόνια φυλάκιση και να παραμείνει σε καθεστώς επιτήρησης για 5 χρόνια.
Τον Νοέμβριο του 2007, έπειτα από μεσολάβηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ο κ. Λάλας έφτασε στην Ελλάδα, όπου παραμένει ακόμα σε καθεστώς επιτήρησης.
Η δουλειά και η σύνταξη που του υποσχέθηκε το κράτος όταν επέστρεψε στην Ελλάδα δεν ήρθαν ποτέ. Σήμερα, εξακολουθεί να ψάχνει για εργασία και κάνει βοηθητικές δουλειές προκειμένου να συντηρήσει την οικογένεια του.
«Δεν έχω δουλειά, δυστυχώς. Παλεύω για την υγεία μου και τα παιδιά μου. Έπειτα από τόσα χρόνια στη φυλακή, "κληρονόμησα" κάποια σοβαρά προβλήματα. Έχω κήλη και το ένα μου χέρι είναι σχισμένο μέχρι τον ώμο», λέει σήμερα στο «ΘΕΜΑ».
Η υπόθεση Λάλα ήταν και παραμένει η πιο πολύκροτη κατασκοπευτική ιστορία που συγκλόνισε το Πανελλήνιο, προκάλεσε αναστάτωση και πανικό στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, ενώ παράλληλα έφερε στην επιφάνεια και τις αδυναμίες των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών.
«Και βέβαια θα ξανάκανα όλα όσα με έστειλαν στη φυλακή. Δεν έχω κανένα πρόβλημα και θα τα ξανάκανα. Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. ..»,
δηλώνει σήμερα, δείχνοντας ότι όχι μόνο δεν έχει μετανιώσει για όλα όσα συνέβησαν από τα τέλη της δεκαετίας του 70 μέχρι και το 1993 -όταν συνελήφθη για κατασκοπεία υπέρ της Ελλάδος-, αλλά και πως είναι διατεθειμένος να προχωρήσει ακόμη και σε αποκαλύψεις. Είναι αλήθεια πως σκέπτομαι να γράψω κάποιο βιβλίο. .. Αυτό μπορεί να γίνει, το σκέφτομαι», λέει.

«Ψάχνω μια γωνιά»
Σεμνός και προσγειωμένος, ο Έλληνας κατάσκοπος όταν μιλά για το μέλλον του είναι ξεκάθαρος:
«Θέλω μια γωνιά με ειρήνη και ησυχία για να περάσω τα υπόλοιπα χρόνια με την οικογένεια μου. Αισθάνομαι τύψεις για τα παιδιά μου, γιατί ήμουν μακριά τους και η μόνη μας επαφή ήταν για πολλά χρόνια από το τηλέφωνο. Όμως είχα πίστη και αγάπη και αυτό με έχει βοηθήσει στη ζωή μου»,
εξηγεί και συμπληρώνει:
«Δεν έχω δουλειά, δεν έχω δραστηριοποιηθεί κάπου. Βοηθώ τη γυναίκα μου στο φροντιστήριο που διατηρεί και τον υπόλοιπο χρόνο τον περνώ με τα παιδιά μου. Ο μεγάλος μου γιος είναι ανάπηρος και χρειάζεται φροντίδα. Τώρα λοιπόν μαθαίνω και πάλι την οικογένεια μου και η οικογένεια μου με ξαναμαθαίνει. Ο μικρός μου γιος είναι 16 στα 17 και τώρα με γνωρίζει. Ο μεγάλος είναι 22 ετών και τώρα με ξαναμαθαίνει. Μέρα με τη μέρα καταλαβαίνει πράγματα».
Ο 56χρονος δείχνει πλέον να τα βγάζει πολύ δύσκολα πέρα.
«Δουλεύει η γυναίκα μου και ζούμε. Ορισμένοι άνθρωποι που με αγαπούν με έχουν βοηθήσει. Ο κόσμος είναι καλός και η γυναίκα μου δουλεύει σκληρά. Είναι ένας άγιος άνθρωπος, που έκανε υπομονή τόσα χρόνια. Με περίμενε 15 χρόνια να γυρίσω»,
τονίζει ο κ. Λάλας.
Φυσικά, σύνταξη δεν παίρνει, αφού όπως ο ίδιος λέει:
«Σύνταξη δεν έχω βγάλει, μου είχαν πει ότι θα μου δώσουν, αλλά δεν πήρα τίποτα. Είμαι σε αναστολή, που λήγει τον Ιούλιο του 2010. Ίσως δεν έχω πάρει σύνταξη επειδή δεν έχει λήξει η αναστολή μου ακόμη. Πιστεύω ότι στο τέλος θα ασχοληθούν με το θέμα μου, πιστεύω στο κράτος. Εκτιμώ πως θα είναι εντάξει μαζί μου. Μπορεί να μεγάλωσα στην Αμερική, όμως εκεί στην ελληνική κοινότητα είμαστε εντάξει μεταξύ μας. Και αλληλοϋποστηριζόμαστε και βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Έτσι πιστεύω εγώ και για τη μητέρα Ελλάδα».

«Οι Αμερικανοί ασχολούνται ακόμη μαζί μου»
Η περίπτωση του κ. Λάλα είναι περίεργη και ίσως μοναδική. Μπορεί να ζει στην Ελλάδα, όμως ουσιαστικά η ζωή του «ρυθμίζεται» από τους αμερικανικούς νόμους.
«Με έφεραν μεν στην Ελλάδα, όμως με τον αμερικανικό νόμο. Μου επέτρεψαν να φύγω, όμως υπάρχουν κάποιες προϋποθέσει. Δεν επιτρέπεται να έρχομαι σε επαφή με ανθρώπους που πέρασαν από τη φυλακή, να κάνω οποιαδήποτε παρανομία, ακόμη και να πιω ένα ποτό. Πρέπει να τηρώ δηλαδή εδώ τον νόμο που υπάρχει στην Αμερική. Κάθε μήνα πηγαίνω στην Αστυνομία και δίνω το "παρών"»,
εξηγεί ο 56χρονος.
Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι ότι, όπως ο ίδιος παραδέχεται, ακόμα ενδιαφέρονται και ασχολούνται μαζί του. Αν και έχει «καεί» ως κατάσκοπος, οι υπηρεσίες από την άλλη άκρη του Ατλαντικού δεν το βάζουν κάτω.
«Από την πρώτη μέρα που ήρθα στην Ελλάδα οι Αμερικανοί συνεχί¬ζουν να ασχολούνται μαζί μου και να ενημερώνονται. Όμως δεν με πειράζει. Η Αμερική έχει νόμους. Τους ευχαριστώ που τελικά με άφησαν να έρθω στην Ελλάδα, αν και έπρεπε για ακόμη δυόμισι χρόνια να ζω σε καθεστώς επιτήρησης»,
λέει ο κ. Λάλας και προσθέτει:
«Όταν πάτησα στην Ελλάδα έπειτα από τόσα χρόνια, συγκινήθηκα. Στο μυαλό μου η μητέρα Ελλάδα είναι τα πάντα. Πάντοτε θα φωνάζω "Ζήτω η Ελλάς". Και ο πατέρας μου ο συχωρεμένος, που ήταν στον Στρατό, μας έμαθε να είμαστε Έλληνες και να υποστηρίζουμε την πατρίδα και τους Έλληνες».
Αν και η ελληνική κυβέρνηση βοήθησε έστω και αργά τον κ. Λάλα να επιστρέψει στην πατρίδα του, η συνέχεια δεν ήταν ίδια.
«Μετά την επιστροφή μου δεν με προσέγγισε κανένας. Όμως ούτε εγώ ζήτησα να έρθω σε επαφή με κάποιον γιατί, όπως σας είπα, είμαι σε αναστολή. Έχω δώσει και τον λόγο μου ότι θα είμαι εντάξει και τον κρατάω. Είμαστε άνδρες, πώς να το κάνουμε... Όταν τελειώσω με την αναστολή, τότε θα μπορώ να κάνω ό,τι θέλω. Κανονικά και με τον νόμο. Και τώρα μπορώ, για παράδειγμα, να πάω στην Αμερική όπου έχω συγγενείς, φίλους και τον αδερφό μου. Δεν μπορώ όμως να πάω σε άλλον προορισμό. Πρέπει να πάρω άδεια τόσο από τις ελληνικές αρχές όπως και να ενημερωθούν οι Αμερικανοί».