Οι αυθαιρεσίες των αστυνομικών κατά την προανάκριση.

του ποινικολόγου Παύλου K. Σαράκη

Οι ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ συζητήσεις για τα όρια και τις περιπτώσεις αυθαιρεσίας της αστυνομικής δράσης δεν θα πρέπει να παραβλέπουν το διαχρονικό ζήτημα της τήρησης των δικαιωμάτων των εξεταζόμενων ως «υπό­πτων» για την τέλεση κάποιας αξιόποινης πράξης.
Ο νομοθέτης, έχοντας υπόψη του την επισφαλή για τα ατομικά δικαιώματα θέση του προσαγομένου στην Αστυνομία «φερό­μενου ως δράστη» (ο οποίος και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αθώος), έχει αναγνωρίσει σε αυτόν τα ίδια ακριβώς δικαιώματα που αναγνωρίζει και για τον κατηγορούμενο.
Το κυριότερο από αυτά, είναι η παρουσία και εκπροσώπηση από συνήγορο σε όλες τις προανακριτικές πράξεις.
Καθήκον του τελευταίου είναι η τήρηση όλων των θεμελιωδών και υπερασπιστικών δικαιωμάτων. Ένα, δε, από τα δικαιώματα αυτά είναι η δυνατότητα του ατόμου να αρνηθεί να απαντήσει στις ερωτήσεις των αστυνομικών για τις αποδιδόμενες σε αυτόν κατηγορίες, χωρίς η «σιωπή» του αυτή να μπορεί να ερμηνευθεί με οποιονδήποτε τρόπο αρνητικά.
Άξιο απορίας είναι, λοιπόν, το φαινόμενο της εξέτασης του «υπό­πτου» χωρίς την παρουσία συνηγόρου, λόγω δήθεν παραίτησης από το δικαίωμα, μέσω της υπογραφής σε έντυπες εκθέσεις εξέτασης, χωρίς όμως να μεσολαβήσει πραγματική γνωστοποίηση του ακριβούς περιεχομένου τους (κάτι που γίνεται ιδιαίτερα αισθητό στις περιπτώσεις των αλλοδαπών συλληφθέντων).
Τελικά, επικρατεί μια αντίληψη για τη διωκτική αποτελεσματικότητα που δεν επικεντρώνεται στη διατήρηση του ανθρωποκεντρικού συστήματος της ποινικής δίκης, αλλά στην με κάθε κόστος και μέσο «παραγωγή» αστυνομικών επιτυχιών, ικανών να εξευμενίσουν το εξαγριωμένο λαϊκό αίσθημα ή ακόμα και να καλύψουν στατιστικές ανάγκες.
Ακόμα πιο επικίνδυνη είναι η πρακτική του εκφοβισμού του εξεταζόμενου από την Αστυνομία προσώπου, συνήθως μέσω απειλών, λεκτικής ή ακόμα και σωματικής βίας, με στόχο την απόσπαση κάποιας κατάθεσης που θα οδηγήσει πιο εύκολα σε μετέπειτα καταδίκη στο δικαστήριο.
Οι μεσαιωνικού τύπου πρακτικές, απαγορευμένες σε όλα τα πολιτισμένα κράτη, αποτελούν παράνομα αποδεικτικά μέσα και προσβάλλουν τον πυρήνα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, υποβαθμίζοντας το πρόσωπο, σε αντικείμενο.

* Ο -Αγρινιώτης- Παύλος Κ. Σαράκης είναι ποινικολόγος-δικηγόρος Αθηνών.